«فضای مجازی، تهدید یا فرصت؟»|شبکه ملی اطلاعات؛ چشم انداز، اهداف و ماموریت ها

این شبکه تجمیع کننده‌ شبکه‌های اختصاصی، محلی و ملی در کشور است که از دو بخش اختصاصی و عمومی تشکیل می‌شود. بخش اختصاصی برای ارتباط و تبادل اطلاعات و خدمات دستگاه‌های اجرایی با یکدیگر و بخش عمومی برای ارایه خدمات به کاربران عمومی است و این دو بخش در نقاطی نظیر مراکز داده با یکدیگر اتصال دارند.

*تاریخچه شبکه ملی اطلاعات در کشور

در اواخر سال 1384 بحث شبکه ملی اینترنت در کشور مطرح و مهمترین دلیل پیاده سازی این شبکه درآن سال کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت اعلام شد.

در اسفند سال 1384، بر اساس تصمیم هیات دولت مقرر شد شبکه ملی طی 3 سال به بهره برداری برسد و طراحی های کلی شبکه نیز انجام شود.

در سال 1385 قرار شد پروژه اینترنت ملی درمرکز تحقیقات مخابرات ایران انجام شود.

در سال 1386 نیز همین موضوع تکرار شد و این بار برنامه های عملیاتی راه اندازی و بهره برداری اینترنت ملی در سالهای 86 تا 88 در هیات وزیران تصویب شد.

با توجه به الزامات سند چشم انداز بیست ساله در سال 1389 موضوع شبکه ملی اینترنت با نام جدید شبکه ملی اطلاعات به صورت جدی تر مطرح شد به طوری که کلیات موضوع در ماده 46 برنامه پنجم توسعه مطرح شد.

همچنین طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات، در جلسه شصت و ششم شورای عالی فضای مجازی در تاریخ 25 شهریورماه 99 به تصویب رسید.

*چشم انداز شبکه ملی اطلاعات

طبق برنامه پنجم توسعه شبکه ملی اطلاعات به عنوان اصلی ترین زیرساخت اطلاعاتی و ارتباطی کشور در بر گیرنده اهداف راهبردی زیر در حوزه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خواهد بود:

- فراگیری خدمات الکترونیک شامل خدمات عمومی مانند دولت الکترونیک و افزایش بهره وری

- کاهش وابستگی به شبکه اینترنت و توانایی اعمال مدیریت حداکثری بر دسترسی به آن

- گسترش محتوای ایرانی اسلامی و بالا بردن سواد دیجیتال

- افزایش کسب و کار دیجتال و توسعه سهمICTدر اقتصاد و استفاده از آن به عنوان موتور محرک توسعه

- افزایش امنیت و قابلیت اطمینان فضای دیجیتال

* ماموریت شبکه ملی اطلاعات

- ایجاد زیرساخت مناسب توسط دولت برای انجام و ظایف حاکمیتی و شکستن انحصار همزمان با کاهش تصدی گری دولت در عرصه های غیر ضروری فناوری اطلاعات

- بهره برداری حداکثری از توان بخش خصوصی از طریق ایجاد فضای رقابتی عادلانه

- ایجاد بستر ارتباطی امن و پیشرفته برای توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور

- ایجاد بستر های لازم جهت اطلاع رسانی و خدمت رسانی بهینه الکترونیکی به مردم

- ایجاد بستر لازم برای نگهداری و انتقال اطلاعات و خدمات ملی در داخل کشور

- ایجاد زمینه ای لازم برای تبدیل ایران به عنوان هاب و ترانزیت ترافیک منطقه

- صرفه جویی و کاهش هزینه های ارتباط با اینترنت

* اهداف کیفی شبکه ملی اطلاعات

معماری قابل ارتقاء برای شبکه ملی اطلاعات

بومی­سازی فناوری­ های سخت­افزاری و نرم­افزاری با تکیه بر نرم­افزارهای متن­باز و توسعه معماری باز

بالا بردن جایگاه ایران در رتبه بندی توسعه ارتباطات

افزایش درصد نفوذ اینترنت درکشور مطابق با استاندارد های جهانی

 بهبود وضعیت شاخصهای آمادگی الکترونیک

ایجاد زمینه های لازم برای توسعه علمی کشور

 ایجاد زمینه های نوین شغلی و اقتصادی و افزایش تولید ناخالص ملی

 ارتقاء شاخصهای امنیتی، پایین آوردن ریسک ضربه پذیری و مقابله با تحریم های احتمالی

 ایجاد امنیت و مصون ماندن اطلاعات از حملات اینترنتی

 برطرف کردن نیازهای کشور در حوزه های کسب و کار الکترونیکی، سلامت الکترونیک و آموزش الکترونیک

 ایجاد موتور جستجو گر ملی

 ایجاد ایمیل ملی در شبکه ملی اطلاعات

 ایجاد تلوزیون اینترنتی، ویدیو درخواستی، آموزش از راه دور، دور کاری، سلامت الکترونیک و تجارت الکترونیک، روی شبکه ملی اطلاعات

* اهداف کمی شبکه ملی اطلاعات

 پوشش 80 درصدی دسترسی پهن باند ثابت خانوارها یا متوسط سرعت دسترسی 25 مگابیت برثانیه

پوشش 100 درصد جمعیت کشور برای دسترسی پهن باند سیار با سرعت متوسط 10 مگابیت بر ثانیه

مزیت بخشی کیفی در دسترسی به خدمات و محتوای داخلی به میزان 5 برابر نسبت به خدمات و محتوای خارجی تا پایان سال 1400

ارائه خدمات پایه کاربردی داخلی با سهم ترافیک 70 به 30 نسبت به خدمات پایه کاربردی خارجی مشابه

امکان اتصال و دسترسی پرسرعت سازمان ها، مراکز آموزشی، پژوهشی، حوزوی، کسب وکارها و کاربران تجاری با حداقل سرعت 100 مگابیت بر ثانیه

ایجاد حداقل سه قطب مرکز داده و در سه استان و ایجاد نقطه حضور بین الملل در منطقه ویژه ارتباطات و فناوری اطلاعات

کسب سهم بازار 80 درصدی از کل نیاز خدمات ابری کشور

کسب حداقل 20 درصد از سهم بازار گوشی تلفن همراه هوشمند با سیستم عامل داخلی

رشد بومی سازی تجهیزات شبکه به میزان 10 درصد سالیانه

بومی سازی سامانه‌های امنیتی مورد نیاز شبکه ملی اطلاعات به میزان 100 درصد

* بازیگران و دست‌اندرکاران شبکه ملی اطلاعات

- وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات- کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات- سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی -شرکت ارتباطات زیرساخت- سازمان فناوری اطلاعات ایران- وزارت علوم تحقیقات و فناوری- وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی- وزارت آموزش و پرورش- مجلس شواری اسلامی- صدا و سیما- سازمان تبلیغات اسلامی- شهرداری- شوراهای عالی -اپراتورهای تلفن ثابت -اپراتورهای تلفن همراه

* نقش شبکه‌ ملی اطلاعات به عنوان تامین کننده‌ زیرساخت دولت‌ الکترونیکی

- تامین زیرساخت مناسب برای تبادل و اشتراک گذاری اطلاعات دستگاه‌های اجرایی (شبکه ارتباطی اختصاصی بین دستگاهی دولت و شبکه رایانش ابری اختصاصی)

- دسترسی پرسرعت دستگاه‌های اجرائی به شبکه ملی اطلاعات(شبکه‌های ارتباطی اختصاصی)

- ارتباط تمام دفاتر پیشخوان دولت به یکدیگر از طریق شبکه ملی اطلاعات (شبکه ارتباطی اختصاصی دفاتر پیشخوان دولت)

- ارائه خدمات الکترونیکی از طریق درگاه‌های خدمات و سامانه‌های اطلاعاتی تحت وب و دفاتر پیشخوان دولت (شبکه ارتباطی عمومی)

- دسترسی خانوارها و بنگاه‌های کسب و کار با پهنای باند پرسرعت به شبکه ملی اطلاعات (شبکه‌های دسترسی ارتباطی عمومی) برای دریافت خدمات الکترونیکی

- توسعه کارت هوشمند ملی و کاربری‌های آن برای دریافت خدمات الکترونیکی آحاد مردم از دستگاه‌های دولتی از سامانه‌های اطلاعاتی مستقر در زیرمجموعه‌های خدمت رسان آن دستگاه ها و درگاه‌های خدمات الکترونیکی تحت وب

- توسعه امضای الکترونیکی و گواهی دیجیتالی در خدمات بین دستگاهی، بنگاه‌های کسب وکار و مردم

- توسعه سامانه‌های اطلاعاتی و پنجره‌های واحد دستگاهی بمنظور تجمیع اطلاعات، خدمات به دستگاه ها، بنگاه‌های کسب وکار و مردم هم راستا با زیرساخت‌های تامین شده مورد نیاز

- توسعه خدمات الکترونیکی از طریق رسانه‌های فراگیر نظیر تلفن همراه

* نقش شبکه‌ملی اطلاعات به عنوان تامین کننده‌ زیرساخت خدمات چندرسانه‌یی

- تامین و تقویت زیرساخت پرظرفیت و مناسب برای انتقال اطلاعات ترافیک منابع داخلی و خدمات چندرسانه ای (شبکه ارتباطی عمومی )

- تامین زیرساخت‌های پرظرفیت و مناسب برای ذخیره سازی اطلاعات وب و چندرسانه ای(شبکه را یانش ابری عمومی)

- اتصال پرسرعت خانوارها و بنگاه‌های کسب وکار به شبکه ملی اطلاعات (شبکه‌های دسترسی ارتباطی عمومی) برای دریافت خدمات چندرسانه ای و دسترسی به منابع داخلی از طریق این شبکه

- ایجاد مراکز مدیریت عملیات شبکه، پایش و سامانه‌های مدیریت منابع شبکه ای شامل آدرس‌های عددی، نام‌های دامنه وDNSها

- توسعه و مدیریت وب عمومی و اجتماعی هم راستا با توسعه ظرفیت و زیرساخت‌های مورد نیاز

- توسعه و مدیریت وب تجاری و فروشگاه‌های مجازی هم راستا با توسعه ظرفیت و زیرساخت‌های مورد نیاز

- توسعه، مدیریت وب آموزشی و دانشگاه ها و مراکز آموزشی مجازی هم راستا با توسعه ظرفیت و زیرساخت‌های مورد نیاز

- توسعه خدمات چندرسانه ای هم راستا با توسعه ظرفیت و زیرساخت‌های مورد نیاز

- راه اندازی خدمات عمومی وب داخلی نظیر موتورهای جستجو و پست الکترونیکی

* نقش شبکه ملی اطلاعات به عنوان تامین کننده‌ زیرساخت وب عمومی، اجتماعی، تجاری و آموزشی

- توسعه و افزایش ظرفیت ارتباطات بین الملل و اینترنت جهانی بر حسب نیاز

- مدیریت میزان پهنای باند دسترسی کاربران داخلی از شبکه ارتباطی عمومی به اینترنت جهانی

- توسعه و تقویت سامانه پالایش هوشمند ملی هم راستا با افزایش ظرفیت‌های ارتباطات بین الملل و اینترنت جهانی

- ایجاد و توسعه سامانه‌های همکار مانند فهرست سفید با سامانه پالایش هوشمند ملی برای ارائه دسترسی اینترنتی ویژه به کاربران خاص مانند دانش آموزان، خانواده ها و ...

- ایجاد و توسعه موتورهای جستجوی داخلی فرامرزی برای رفع نیاز کاربران مطابق سیاست‌های نظام

*ویژگی های شبکه ملی اطلاعات

- شبکه‌ای زیربنایی

- فرابخشی

- گسترده با قابلیت دسترسی عمومی و آسان

- امکان دسترسی پرسرعت

- تضمین کیفیت خدمات و دارای توافق‌نامه سطح خدمات

- مطمئن و پایدار

- امن و سالم

- سازگاری با فناوری‌های نسل جدید

- قابلیت نظارت، مدیریت و کنترل در همه سطوح شبکه

- مقیاس‌پذیری بالا و قابل توسعه و توزیع شده

- استقلال از شبکه جهانی توام با دسترسی مدیریت شده به آن

* بخش های شبکه ملی اطلاعات

بخش اختصاصی:زیرساخت ارتباطی و اطلاعاتی برای فراهم آوردن محیط امن تعامل پذیر بین دستگاه های اجرائی جهت انجام استعلامات الکترونیکی، اشتراک گذاری اطلاعات و تبادل خدمات الکترونیکی و در یک کلام تامین زیرساخت امن مورد نیاز دولت الکترونیک در کشور را فراهم نمود.

بخش عمومی:زیرساخت ارتباطی و اطلاعاتی برای تولید، توزیع خدمات و محتواهای الکترونیکی و فراهم نمودن دسترسی کاربران تجاری و خانگی به آنها و همچنین به اینترنت.

بخش های عمومی و اختصاصی شبکه ملی اطلاعات، هیچ نقطه اشتراکی ندارند و کاملا از یکدیگرمستقل هستند، صرفا از طریق مراکز داده ملی و دستگاهی در سطح ملی و مرکز کشور و از طریق مراکز داده استانی در سطح استانی بصورت سلسله مراتبی و بر اساس معماری اطلاعات و خدمات دستگاه ها، خدمات الکترونیکی از طریق درگاه های خدمات ، پنجره های واحد و دفاتر پیشخوان ارائه می گردد.

در بخش اختصاصی، شبکه همگانی دولت و تخصصی دستگاهی، از طریق مراکز داده ملی و دستگاهی در سطح ملی و مرکز کشور و از طریق مراکز داده استانی در سطح استانی بصورت سلسله مراتبی و بر اساس معماری اطلاعات و خدمات دستگاه ها دارای دروازه بین یکدیگر هستند. شبکه همگانی دولت بصورت فیزیکی کاملا مستقل است.

* نقش مراکز داده شبکه ملی اطلاعات

مراکز داده بانکی :

نقش اول: میزبانی پایگاه های اطلاعاتی جهت جمع آوری، دسته بندی اطلاعات و ارائه خدمات وب به بانک های زیر مجموعه

نقش دوم: میزبانی پایگاه های اطلاعاتی برای ارائه خدمات وب و اشتراک گذاری اطلاعات به بانک مرکزی و سایر دستگاه ها

نقش سوم: میزبانی درگاه ها، پنجره های واحد و وب سایت های بانک برای ارائه خدمات اطلاع رسانی و الکترونیکی در فضای عمومی

مراکز داده دولتی (ملی، استانی و دستگاهی):

نقش اول: میزبانی پایگاه های اطلاعاتی جهت جمع آوری، دسته بندی اطلاعات و ارائه خدمات وب به دستگاه های زیر مجموعه

نقش دوم: میزبانی پایگاه های اطلاعاتی برای ارائه خدمات وب و اشتراک گذاری اطلاعات به سایر دستگاه ها

نقش سوم: میزبانی درگاه ها، پنجره های واحد و وب سایت ها برای ارائه خدمات اطلاع رسانی و الکترونیکی در فضای عمومی

مراکز داده خصوصی:

نقش اول:میزبانی درگاه ها، پنجره های واحد و وب سایت ها برای ارائه خدمات اطلاع رسانی و الکترونیکی در فضای عمومی

نقش دوم: ارائه خدمات میزبانی توزیع شده محتواهای چند رسانه ای

«فضای مجازی، تهدید یا فرصت؟»|شبکه ملی اطلاعات؛ چشم انداز، اهداف و ماموریت ها