حساسیت به مواد غذایی
حساسیت به خوراکی ها سریع تر تشخیص داده می شوند چون معمولاً با فاصله کمی بعد از خوردن غذا بروز می کند. حتی اگر دفعه اول قابل تشخیص نباشد این شانس وجود دارد که دفعات بعد با خوردن همان خوراکی تشخیص داده شود. در برخی موادغذایی حساسیت البته می تواند بسیار خطرناک و متاسفانه حتی کشنده باشد برای مثال برخی کودکان نسبت به خوردن برخی موادغذایی مانند باقالا حساسیت ویژه دارند که گاه کار تا تعویض خون، بستری شدن و مراقبت های شدید پزشکی پیش می رود.
بنابراین بهتر است والدین آگاهانه واکنش فرزندان را به موادغذایی رصد کنند همچنین مواردی که گمان می کنند مشکل ساز شود را از طریق انجام برخی آزمایش ها و مراجعه به متخصص زودتر پیش بینی و پیشگیری کنند. خوشبختانه امروزه این آزمایش ها در مقطع سنی زیر یک سالگی انجام و نتیجه و مراقبت های در صورت نیاز، لازم به خانواده اعلام می شود.
آغاز آلرژی از نوزادی!
گاهی آلرژی کودکان به موادغذایی از همان دوره شیردهی آغاز می شود برای مثال کودک نفخ، دلپیچه و دفع سخت دارد و چون قادر به تکلم نیست با گریه و بیتابی می خواهد والدین را متوجه کند. برای پیشگیری از این موضوع معمولاً توصیه می شود مادران چه در دوره بارداری چه شیردهی مراقبت های غذایی داشته باشند. مواد نفاخ را کمتر یا اصلاً مصرف نکنند. موادغذایی جدید که احتمال و ریسک ایجاد حساسیت دارند را بعد از این ایام امتحان کنند. این برای مادرانی که کودک را از طریق شیر خود تغذیه می کنند بسیار مهم است. برای کودکانی که با شیرخشک تغذیه می شوند هم توجه، لازم است گاهی کودک به یک نوع شیر حساسیت دارد و باید آن را عوض کرد. در ماه های بالاتر که کودک می تواند از غذاهای کمکی استفاده کند به ساده و سالم ترین دستورهای غذایی پایبند باشید. برای مثال اصلاً در طبخ سوپ کودک ادویه یا چاشنی به کار نبرید. موادغذایی کامل پخته شوند و میوه های سرد را بیرون از یخچال به دمای محیط برسانید و سپس به کودک بدهید. یک نکته مهم دیگر اگر خودتان دارو مصرف می کنید حتماً در دوره شیردهی و بارداری پزشک را در جریان قرار دهید برخی داروها ناخودآگاه زمینه حساس شدن سیستم ایمنی و بروز حساسیت را فراهم می کند.
بیشترین حساسیت با این غذاها
به طور کلی بیش از 90 درصد حساسیت غذایی کودکان به موادغذایی مانند شیر، گندم، سویا، آجیل درختی، بادام زمینی، ماهی و میگوست. سیستم ایمنی بدن که وظیفه محافظت از بدن در برابر عوامل آسیب زا را دارد این موادغذایی را به دلیل وجود فاکتورهایی در آن ها عامل خارجیِ بیماری زا تلقی کرده و شروع می کند به واکنش نشان دادن. واکنش ها علائم متعددی دارد که بهترین عامل تشخیص آن سه مورد است؛ کهیر، تورم در ناحیه صورت و بیهوشی. این سه نشانه چنان آشکار است که سریع والدین را متوجه و آماده درمان می کند.
علائم دیگر مانند دلپیچه، دفع سخت یا شل، سختی تنفس، علائم قلبی و تنفسی، افت فشارخون و سرگیجه اما کمی دیرتر تشخیص داده می شود. حساسیت ها همیشگی نیست؛ 80 درصد کودکانی که به شیر حساسیت دارند این مشکل را پشت سر می گذارند همچنین 80 درصد کودکانی که به سویا و گندم حساس هستند تا 5 سالگی با این مشکل درگیرند و به مرور زمان رفع می شود. برخی حساسیت ها اما یک عمر با فرد باقی می ماند که باید به شدت دقت کرد. برای مثال برخی افراد تا پایان عمر با خوردن بادام زمینی، بادمجان یا تخم مرغ مشکلاتی از قبیل کهیر، اختلال تنفسی، تهوع و... روبرو می شوند.
تفاوت عدم تحمل با حساسیت
یک نکته بسیار مهم که اینجا باید به آن توجه کرد، درک تفاوت بین «عدم تحمل» و «حساسیت» غذایی است. گاهی وقت ها سیستم گوارش یا بدن کودک به برخی موادغذایی حساسیت ایجاد می کند برای مثال با خوردن بادام زمینی دچار تورم پلک، لب یا صورت می شود. اما برخی مواقع فرد دچار مشکل عدم تحمل است مانند واکنش معده او به لاکتوز موجود در شیر. علائم این دو گاه بسیار به هم شبیه می شود و گاه قابل تفکیک از هم. بارزترین نشانه های عدم تحمل معمولاً گوارشی هستند مانند آروغ زدن، مدفوع شل، نفخ و گاز شدید معده و علائم دیگری مانند سردرد، عصبی شدن و برافروختگی و...
حساسیت غیرغذایی چیست؟
اما آلرژی و حساسیت غیرغذایی چیست و چگونه بروز می کند؟ یکی از معروف ترین حساسیت ها که تقریباً خیلی هایمان درباره آن شنیده ایم، حساسیت کودکان به موی گربه است. گرد و غبار، نیش حشرات، گرده گل ها و گیاهان آپارتمانی، الیاف و موادلاتکس، عطر و بوهای خاص یا برخی موادصنعتی موجود در برخی وسایل مانند اسباب بازی ها هم از دیگر عوامل شایع ایجاد حساسیت غیرخوراکی در کودکان است.
اجازه تحرک بیشتر ندهید
علائم بروز حساسیت غیرخوراکی هم درجات مختلفی بین ضعیف تا قوی دارد. برای مثال می توان به کهیرزدن، تورم صورت، سوزن سوزن شدن دهان و بدن، اگزما، تب، تنفس سخت و کند، تورم و سفتی زبان و گلو، سرگیجه، غش، اسهال، معده درد و... اشاره کرد. شناخت این حساسیت ها کمی زمان بر است و نیاز به ظرافت دید و توجه دارد از طرفی حتماً باید از راهنمایی پزشک استفاده کرد. گاهی این حساسیت ها می تواند به مرحله شدید؛ «آنافیلاکسی» تبدیل شود. اگر علائمی مانند سرگیجه، افت فشار، تغییر در ریتم تنفس و بیهوشی رخ داد نباید بترسید، نخستین کاری که باید انجام دهید این است که کودک را از تحرک بیشتر و ناگهانی که گاه به دنبال همان حساسیت ها تشدید می شود دور نگه دارید. او را بخوابانید و آرام آرام تمرین تنفس بدهید تا اورژانس برسد یا به مراکزدرمانی برسید.
با نظافت به جنگ آلرژی برو!
حالا چه کارهایی از ما بر می آید تا زمینه بروز وتحریک حساسیت های غیرغذایی را به حداقل برسانیم؟ به طور کلی نظافت را جدی بگیریم. از موادشوینده و ضدعفونی کننده ترجیحاً بدون بو استفاده کنیم. لوازمی که تهیه می کنیم و ممکن است بوی به اصطلاح نویی و تحریک کننده تنفس داشته باشند مانند لوازم پلاستیکی، چرمی و عطری را چند روز یا چندساعت در فضای باز قرار دهید تا بوی آن بپرد یا کم شود. هنگام جارو کشیدن حتما پرده ها را بتکانیم. ملحفه ها، پتو و بالشت ها را گاهی بتکانیم و در معرض نور قرار دهیم. ملحفه ها، روبالشتی ها، پرده ها را به طور منظم بشوییم و نظافت کنیم. «مینت»ها یا ریز ذرات میکروسکوپی بیشتر لابلای الیاف این منسوجات هستند و با شستشو از بین می روند. شیشه ها و قسمت پیشین پنجره ها را گهگاهی نظافت کنیم تا خاک رسوب کرده در اثر باد جابجا نشود. حیوانات خانگی نگه داری نداریم. موکت، فرش و زیراندازها را در صورت امکان بشوییم یا در صورت عدم امکان حتماً دست کم هفته ای دو الی سه بار جارو و هر نیم فصل یک بار با زیر و روکردن و جارو کشیدن به هر دو روی آنها غبارگیری کنیم. عروسک های اضافه نباید روی زمین و در معرض آلودگی قرار بگیرند. روی آن ها پارچه یا مشمع بکشیم. عروسک ها را گاهی بشوییم. نقاط کور خانه را که دسترسی کافی ندارد اما کودکان به دلیل کنجکاوی به آن سرک می کشند حتماً نظافت کنیم.
آلرژی و خواب های پریشان
تشخیص علائم آلرژی از هر نوع غذایی و غیرغذایی آن، دور کردن آن عامل از برنامه غذایی یا زندگی کودک، مراجعه به پزشک برای دریافت دارو، دستورهای مراقبتی و ایجاد زمینه رفع حساسیت مهم است. تشخیص و کنترل آلرژی زا ها کمک می کند فرد کمتر دچار کسالت، خمودگی و شکنندگی شود. برخی پزشکان می گویند جدی نگرفتن و درمان نشدن آلرژی در کودکان زمینه باقی بیماری ها را فراهم می کند. برای مثال فرد با علائم آبریزش بینی مدام به مرور به «رینیت» حساسیت جدی در ناحیه مخاط بینی و در نتیجه تنفس نامطلوب دچار می شود. فردی که درست نفس نمی کشد، سوزش بینی، آبریزش چشم، مشکلات ریوی، سرفه مزمن و تنگی نفس و آسم را تجربه می کند. اکسیژن کافی به او نمی رسد به خصوص هنگام خواب بنابراین مدام دچار خواب های پریشان یا خستگی ذهنی می شود.
آلرژی خجالت می آورد!
از طرفی همچنین افرادی که مدام دچار آلرژی هستند به دلیل درد و خمودگی ناشی از آن یا علائم ظاهری بروز کرده بر اثر حساسیت امکان و اعتمادبنفس لازم برای حضور در جمع را ندارند. به مرور افرادی منزوی می شوند که چون آلرژی شان به موقع درمان نشده و پیشرفت کرده بنابراین وقتی در یک جمع دوستانه که قرار است بیرون از خانه غذاسفارش بدهند، حاضر می شود، حس بدی را تجربه می کند چون بسیاری غذاها را بنابه شرایطی که درگیر آن شده نمی تواند بخورد و مدام باید خجالت زده بپرسد که: ببخشید ترکیبات این غذا چیست؟ یا...
کودکان دچار آلرژی گهگاه به دلیل طغیان علائم حساسیت ناچار از درس و مدرسه و فعالیت اجتماعی عقب می مانند و غیبت می خورند، اگر آلرژی آن ها درمان شود مانند بقیه همسالان خود می توانند نشاط و شور کودکی را تجربه و احساس محدودیت نکنند. آلرژی به جز سلامتی کودک می توان عوارض روحی هم به دنبال داشته باشد، آن را جدی بگیریم و به موقع درمان کنیم.
0 دیدگاه